Corona doet consumenten in Duitsland structureel anders betalen

Door de Corona pandemie is het gedrag van consumenten sterk veranderd en dat illustreert onderstaande artikel over betalen in Duitsland. Het land dat de reputatie heeft op digitaal vlak en bij het betalingsverkeer enorm achter te lopen heeft grote stappen gemaakt.

Historisch verklaarbaar

Het betalingsverkeer in Duitsland wordt gekenmerkt door een voorkeur voor contant betalen. Historisch is dat verklaarbaar. De hyperinflatie van inmiddels 100 jaar geleden heeft niet alleen de economie stuk gemaakt. Opvolgende generaties hebben geleerd dat het altijd nodig is een buffervoorraad cash achter de hand te hebben. Niet eens bij de bank, maar thuis. In de DDR leidde de chronische schaarste dan weer tot het oppotten van geld, er was immers niets om te kopen.

Met de Wiedervereinigung zijn de banken in Oost en West samengesmolten. Die werden heel groot en nog logger dan voorheen. De bankcrisis van 2007 en latere jaren heeft daar veel doen veranderen. Zowel de nationale als de regionale banken hebben forse klappen opgelopen. De bank als werkgever voor het leven is verleden tijd geworden. De bank als veilig bastion bemenst door zorgvuldig handelende bankiers is ook een illusie gebleken.

Euromuntjes

Maar wat bleef was de voorkeur voor cash. Waar Nederland en Engeland voorop liepen met de adoptie van pinnen, hielden de Duitser massaal de boot af. Reden voor het afwijzen van pinnen was die onvoorstelbare voorkeur voor cash. We zagen het terug in het vasthouden aan 1 en 2 cent Euromuntjes. Die werden elders in de EU zone al snel uitgefaseerd, tot op heden zitten ze in elke Duitse portemonnee en kassalade.

Er waren en zijn overigens nog twee redenen voor het omarmen van cash. De banken dwongen daarmee de klanten vaker naar de kantoren te komen. Dat geeft ruimte voor controle en het aanprijzen van andere producten. Tweede reden is nog minder fraai: Duitsland heeft een onvoorstelbaar groot zwart geld circuit dat mede bestaat omdat de belastingdienst bepaalde sectoren amper controleert.

Maar als in het voorjaar van 2020 de Corona pandemie uitbreekt is al snel duidelijk dat cash een middel is het virus te verspreiden. In een hoog tempo dwingen middenstanders de klanten te gaan pinnen. Weet daarbij dat in 2017 slechts 18 procent van de kleinere retail middenstand over een of meerdere pinautomaten in de zaak beschikte (zie afbeelding Bundesbank). Bij de grotere middenstand was dat met 56 % ook geen opvallend hoge score. De leveranciers van deze automaten hebben dan ook zeer goed geboerd in de eerste helft van 2020.

 

Revolutie

Waar dat nog meer toe heeft geleid mag duidelijk zijn. Eind 2020 had 21 procent van de Duitsers nul ervaring met contactloos bestalen. Volgens Bitkom is dat inmiddels gedaald tot 10%. In 2017 bestond 61 procent van de omzet van de winkels voor de dagelijkse boodschappen uit contant geld (zie afbeelding). Inmiddels is dat aandeel fors afgenomen, zonder dat de retailers daar moeite mee hebben. Er weliswaar middenstanders die de pinautomaten minder toegankelijk maken, maar dat is een kleine groep. Een groep ook via social media met naam en toenaam wordt genoemd want veel sympathie is er niet voor dat gedrag.

De snelheid waarmee in Duitsland geld betalen en ontvangen is veranderd door het gedrag van consumenten is niets minder dan een stille revolutie. De aanleiding is betreurenswaardig. Opvallend is ook dat het de bestaande spelers zijn die de versnelling hebben mogelijk gemaakt. Neobanken, Fintech en andere nieuwe toetreders hebben amper een rol gespeeld.